ΚΕΕΛΠΝΟ Μέτρα ασφαλείας για την πρόληψη πνιγμών & Επιδημιολογία πνιγμών

Μέτρα ασφαλείας για την πρόληψη πνιγμών

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την πρόκληση πνιγμού είναι το νερό. Επειδή όμως είναι αδύνατον να αφαιρεθεί το νερό από κάθε λουτρικό χώρο (θάλασσα, κολυμβητική δεξαμενή, υδροψυχαγωγικό πάρκο, λίμνη, ποτάμι, σπα), για να γίνει πιο «ασφαλές», είναι φανερό ότι πρέπει να ληφθούν μέτρα πρόληψης. Για την αποτροπή του πνιγμού εφάρμοσε τα παρακάτω μέτρα ασφαλείας:

Παρακολούθησε οργανωμένα μαθήματα κολύμβησης.
Κολύμπησε πάντα με παρέα και ιδανικά κάτω από την επίβλεψη ναυαγοσώστη.
Τα παιδιά να επιτηρούνται πάντα από ενήλικο κοντά στο νερό.
Κολύμπησε τουλάχιστον τρείς ώρες μετά το φαγητό.
Μην καταναλώνεις αλκοόλ, ή όταν βρίσκεσαι στο νερό.
Μην μπαίνεις απότομα και μη μένεις αρκετή ώρα σε κρύο νερό.
Μην απομακρύνεσαι από τα ρηχά. Κολύμπα παράλληλα στην ακτή.
Μην υπερεκτιμάς και μην κάνεις επίδειξη των δυνάμεών σου.
Μην κάνεις παιχνίδια που θέτουν την ατομική ή την ασφάλεια άλλων σε κίνδυνο.
Αν κάποιος κινδυνεύει και δεν έχεις γνώσεις διάσωσης, ειδοποίησε τον ναυαγοσώστη.
Ακολούθησε τα μέτρα ασφαλείας της λουτρικής εγκατάστασης.
Αν επισκεφτείς μια λουτρική περιοχή για πρώτη φορά, ενημερώσου για τους κινδύνους της από τους ντόπιους κατοίκους.
Αν παρασύρεσαι στα βαθιά από ρεύμα, για να απεγκλωβιστείς, κολύμπησε παράλληλα στην ακτογραμμή και μετά κάθετα για να επιστρέψεις στην ακτή.

Για περισσότερες γνώσεις και βεβαίωση κατανόησης, συμπλήρωσε τις οκτώ ενότητες της «Δράσης Αγωγής Υγείας από Απόσταση» του Εθνικού Προγράμματος Ασφάλειας στο Νερό, της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Υγείας που διατίθεται στην ιστοσελίδα του Υπουργείου Υγείας [link] και του ΚΕΕΛΠΝΟ [link].

Ελευθερία Αβραμίδου, DipEd, BEd, BSc, Ομοσπονδιακή Προπονήτρια Αθλητικής Ναυαγοσωστικής,
ΕΟΥΔΑ, Εκπαιδεύτρια Ναυαγοσωστικής / Κολύμβησης ASA, STA, SLSA GB

Επιδημιολογία πνιγμών

Ο πνιγμός αποτελεί κυρίαρχη αιτία θανάτου και ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας παγκοσμίως (Avramidis and Butterly 2008, World Health Organization 2014). Συγκεκριμένα, κάθε 1.5 λεπτό, κάθε ώρας, κάθε ημέρας περισσότεροι από ένας άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους από πνιγμό στον πλανήτη (World Health Organization 2014). Στην πραγματικότητα, το νούμερο αυτό υποεκτιμά δραματικά το πραγματικό πρόβλημα, γιατί το Διεθνές Σύστημα Ταξινόμησης Νόσων (ICD), βάσει του οποίου υπολογίζεται το παγκόσμιο φορτίο θνησιμότητας, δεν προσμετρά τους λεγόμενους «κρυφούς» πνιγμούς, δηλαδή όσους ταξινομούνται με άλλους κωδικούς (π.χ. τις βυθίσεις από αυτοκτονία, ναυάγιο, τσουνάμι, πτώση αεροσκάφους ή αυτοκινήτου στο νερό κτλ, Langley and Smith n.d.). Επίσης, επειδή κάθε θύμα θανατηφόρου πνιγμού που δε διακομίζεται στο νοσοκομείο, δεν προσμετράται στα επίσημα στατιστικά, το σύστημα υγείας δεν ευνοεί την καταγραφή στις χώρες με τη μεγαλύτερη θνησιμότητα, υποεκτιμώντας το μέγεθος του προβλήματος. Γι’ αυτό, οι επιστημονικές ενδείξεις εισηγούνται ότι το πραγματικό πρόβλημα αναπαριστάται πιο αντιπροσωπευτικά αναφέροντας ότι κάθε 60 δευτερόλεπτα περισσότεροι από δύο άνθρωποι πεθαίνουν στον πλανήτη από πνιγμό, με περισσότερο από το 50% αυτών να είναι παιδιά (International Life Saving Federation 2016).

Όπως στον κόσμο, έτσι και στην Ελλάδα ο πνιγμός αποτελεί σοβαρό πρόβλημα Δημόσιας Υγείας. Παρόλο που το πρόβλημα των θανατηφόρων πνιγμών είναι σημαντικά μικρότερο, με 57.5/100000 πληθυσμού στην αρχαιότητα (n=40.000, Avramidis 2009) έναντι 2.5/100000 πληθυσμού σήμερα (World Health Organization 2014), η Ελλάδα κατατάσσεται 6η σε θνησιμότητα από πνιγμούς στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 28 χωρών και 39η στον κόσμο σε 116 χώρες (ΠΙΝΑΚΑΣ 1, World Health Organization 2014). Αν σε κάθε θανατηφόρο, αντιστοιχούν 8-10 μη θανατηφόροι πνιγμοί (International Life Saving Federation 2016), αυτό σημαίνει ότι στους 10927 θανατηφόρους πνιγμούς που σημειώθηκαν την περίοδο 1980-2013 στην Ελλάδα (ΠΙΝΑΚΑΣ 2), αντιστοιχούν περίπου 100000 μη θανατηφόροι (Ελληνική Στατιστική Αρχή 2016), αρκετοί από τους οποίους αναπόφευκτα θα προκάλεσαν σοβαρές νευρολογικές βλάβες (Ishaque et al 2016). Ο επιμερισμός όμως της θνησιμότητας ανά ηλικιακή ομάδα και φύλο αναδεικνύει ακόμα περισσότερο το πρόβλημα της Ελλάδας. Συγκεκριμένα, τα τελευταία επιδημιολογικά δεδομένα φανερώνουν ότι, μεταξύ ατόμων ηλικίας 45 ετών και άνω, οι άντρες κατατάσσονται στην 22η και οι γυναίκες στην 8η θέση σε σύνολο 116 χωρών. Στην ίδια αναφορά, οι γυναίκες κατατάσσονται στην 11η θέση στην ευάλωτη ηλικιακή ομάδα ατόμων κάτω του ενός έτους και στην 15η θέση στην ηλικιακή ομάδα 20-24 ετών (ΠΙΝΑΚΑΣ 3, World Health Organization 2014).

Εκτός από τον πνιγμό όμως, θάνατος και προβλήματα υγείας μπορούν να προκληθούν στο νερό και από άλλα ατυχήματα ή αίτια. Συγκεκριμένα, κατά την περίοδο 1997-2008, καταγράφηκαν 90 τραυματισμοί και 57 θάνατοι από ταχύπλοα σκάφη και άλλα μέσα αναψυχής σε λουομένους και σε όσους ασχολούνταν με την υποβρύχια δραστηριότητα ή επέβαιναν σε μέσα αναψυχής (Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας 2008). Στο νερό έχουν, επίσης, καταγραφεί πνιγμοί από καρδιο-αναπνευστικά αίτια (π.χ. ο ιατρός Γεώργιος Ρόζεμπεργκ, πατέρας του Προέδρου του ΚΕΕΛΠΝΟ, Θεόφιλου Ρόζενμπερκ, στην προσπάθειά του να σώσει το παιδί του από πνιγμό, εξέπνευσε από καρδιακή ανακοπή, Flash News 2016), κατανάλωση αλκοόλ και κατάποση τροφής (Christakis-Hampsas et al 1998, Papadodima, Sakelliadis, Kotretsos, Athanaselis and Spiliopoulou 2007), αυτοκτονίες (Vougiouklakis, Boumba, Mitselou, Peschos and Gerontopoulos 2005), δερματολογικά, μυοσκελετικά και αναπνευστικά προβλήματα (Frantzeskou, Kastani, Riza, Jensen, and Linos 2012) και τραυματισμοί σπονδυλικής στήλης (American Red Cross 2005, Avramidis 1998).

Πίνακας 1: Επιπολασμός του συνόλου των πνιγμών ανά χώρα (Ελλάδα 39η).

Σημείωση: Τα δεδομένα των 116 χωρών που συμπεριλήφθηκαν στον πίνακα προέρχονται από το World Health Organization (2014). Ο επιπολασμός των πνιγμών ανά 100000 πληθυσμού υπολογίστηκε από δεδομένα που συγκεντρώθηκαν κατά τη διάρκεια ενός ημερολογιακού έτους σε κάθε χώρα. Το έτος δεν ήταν το ίδιο για όλες τις χώρες και περιλαμβάνει την περίοδο 2000–2012, με το 82,76% των χωρών να δίνουν δεδομένα για τα έτη 2010-2012.

Πίνακας 3: Κατάταξη της Ελλάδας ανά ηλικιακή ομάδα και φύλο βάση καταγεγραμμένων θανατηφόρων πνιγμών.

Ηλικία	Κατάταξη της Ελλάδας
Ηλικία	Άνδρες	Γυναίκες
<1	-	11η
1-4	-	63η
5-9	39η	42η
10-14	67η	-
15-19	65η	-
20-24	32η	15η
25-44	49η	57η
>45	22η	8η
Σύνολο	44η	37η
Συνολική κατάταξη	39η

Πίνακας 2: Θανατηφόροι πνιγμοί στην Ελλάδα κατά την περίοδο 1980-2013.

ΕΤΟΣ	ΣΥΝΟΛΟ	910.0	910.1	910.2	910.3	910.4	910.8	910.9
1980	248	-	12	30	-	-	147	59
1981	256	-	1	43	3	-	181	28
1982	242	-	10	57	2	1	122	50
1983	203	1	6	67	3	-	99	27
1984	223	-	5	20	-	-	119	79
1985	246	-	6	126	-	1	43	70
1986	257	-	-	156	-	1	2	98
1987	294	-	-	172	2	-	1	119
1988	291	-	4	179	-	-	2	106
1989	237	-	1	155	3	-	1	77
1990	311	-	5	72	-	-	2	232
1991	298	2	4	85	6	1	13	187
1992	257	-	1	-	-	5	24	227
1993	279	1	2	50	2	1	8	215
1994	305	-	3	8	14	-	16	264
1995	342	-	-	-	-	-	21	321
1996	372	-	-	1	-	-	32	339
1997	315	-	4	54	-	-	25	322
1998	360	-	-	70	1	-	6	283
1999	368	-	3	89	-	-	2	274
2000	341	-	1	116	1	1	9	213
2001	318	-	-	87	-	-	7	224
2002	346	-	-	22	-	-	3	321
2003	409	-	3	19	-	1	8	378
2004	390	-	-	-	-	-	11	379
2005	333	-	-	23	-	-	2	308
2006	321	-	1	14	-	-	2	304
2007	389	-	1	16	1	-	5	366
2008	364	-	-	11	-	-	3	350
2009	386	-	-	2	-	-	1	381
2010	410	-	1	-	-	-	2	407
2011	387	-	-	1	-	-	4	422
2012	427	-	-	1	-	-	4	422
2013	402	-	2	1	1	-	1	397

Σημείωση: Αντλημένο από αδημοσίευτα δεδομένα της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (2016). Τυχαίος πνιγμός και εμβύθιση λόγω των παρακάτω αιτίων: (α) 910.0: κατά τη διάρκεια θαλάσσιου σκι. (β) 910.1: κατά τη διάρκεια άλλου αθλήματος ή ψυχαγωγικής δραστηριότητας με συσκευή καταδύσεως. (γ) 910.3: κατά τη διάρκεια κολυμβήσεως ή καταδύσεως για άλλους σκοπούς εκτός από ψυχαγωγία ή άθλημα. (δ) 910.4: σε μπανιέρα. (ε) 910.8: άλλο. (στ) 910.09: μη καθορισμένο.

Παρόλο που το πρόβλημα του πνιγμού ως μορφή ατυχήματος στο νερό είναι έντονο, η έρευνα δεν έχει ακόμα φανερώσει ξεκάθαρα τις αιτίες του. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι οφείλεται στην έλλειψη επαρκούς γνώσης κολύμβησης όσων πέφτουν ακούσια σε κάποιο υγρό (Brenner, Saluja and Smith 2003), μια που η γνώση κολύμβησης παρέχει μια προστασία (Brenner et al 2009, Linnan, Rahman, Rahman, Scarr and Cox 2011, Rahman, Rahman, Mashreky and Linnan 2011). Όμως ο προστατευτικός μηχανισμός της κολυμβητικής ικανότητας απέναντι στον πνιγμό δεν έχει ακόμα αποδειχθεί (Brenner, Saluja, and Smith 2003), και μάλιστα σε ορισμένες περιπτώσεις η γνώση κολύμβησης δημιουργεί μια ψευδαίσθηση ικανότητας που οδηγεί σε ριψοκίνδυνες συμπεριφορές, υπερεκτίμηση δυνάμεων και πνιγμό (Baker, O’Neil, Ginsburg and Li 1992). Τέλος, άλλοι ερευνητές αναφέρουν ότι το αποτέλεσμα του πνιγμού επηρεάζεται από τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν τον διασώστη, το θύμα, τις συνθήκες και την τοποθεσία του συμβάντος (Avramidis, Butterly and Llewellyn 2007, 2009a, 2009b, 2009c, 2009d, Avramidis, McKenna, Long, Butterly and Llewellyn 2010). Συνεπώς, ό,τι έχει έως τώρα προταθεί ως η «λύση» στο πρόβλημα, ουσιαστικά μπορεί να κρύβει και τις αιτίες που το προκαλούν.

Βιβλιογραφία

American Red Cross (2005). Lifeguarding Today. Yardley, PA: StayWell.
Avramidis, S. (1998). The Manual of the Greek Lifeguard. Athens: Author. Avramidis, S. (2009). Drowning in Ancient Greek History and Mythology. International Journal of Aquatic Research and Education¸ 3(4), pp. 422-431.
Avramidis, S., and Butterly, R. (2008). Drowning survival in icy water: a review. International Journal of Aquatic Research and Education, 2(4), 355-362.
Christakis-Hampsas, M., Tutudakis, M., Tsatsakis, A.M., Assithianakis, P., Alegakis, A., Katonis, P.G., and Michalodimitrakis, E.N. (1998). Acute poisonings and sudden deaths in Crete: a five-year review (1991-1996). Veterinary and Human Toxicology, 40(4), 228-230.
Flash News. (2016). Στα Χανιά μεγάλωσε ο νέος πρόεδρος του ΚΕΕΛΠΝΟ – Ποιός ήταν ο πατέρας του. Ανασύρθηκε στις 14 Μαΐου 2016, <http:// flashnews.gr/ post/268634/sta-xania-megalwse-o-neos-proedros-toy-keelpno-poios-htan-o-pateras-toy>.
Frantzeskou, E., Kastania, A.N., Riza, E., Jensen, O.C., and Linos, A. (2012). Risk factors for fishermen’s health and safety in Greece. International Maritime Health. 63(3), 155-161.
Holden, J.M. and Avramidis, S. (2015). Near-Death Experiences while Drowning. USA, California: Eagle Editions, University of North Texas.
International Life Saving Federation. (2016). Drowning Facts and Figures. Retrieved on 10 January 2016 from:http://www.ilsf.org/content/drowning-facts-and-figures.
Ishaque, M., Manning, J.H., Woolsey, M.D., Franklin, C.g., Tullis, E.W., and Fox, P.Τ. (2016). Lenticulostriate arterial distribution pathology may underlie pediatric anoxic brain injury in drowning. Neurolmage Clinical, 11, 167-172.
Langley, J.D., and Smith, G. (n.d.) Hidden drownings: a New Zealand case study. Retrieved 14 November 2007, <http://cdc.gov/nchs/data/ice/ice95v2/c05.pdf>.
Papadodima, S.A., Sakelliadis, E.I., Kotretsos, P.S., Athanaselis, S.A., and Spiliopoulou, C.A. (2007). Cardiovascular disease and drowning: autopsy and laboratory findings. Hellenic Journal of Cardiology, 48(4), 198-205.
Vougiouklakis, T., Boumba, V.A., Mitselou, A., Peschos, D., and Gerontopoulos, K. (2005). Trends in suicide mortality in the deprived region of Epirus (north-west Greece) during the period 1998-2002. Medicine, Science and the Law, 45(1), 39-46.
World Health Organization (2014). World Drowning Health Report. Geneva: Author. Αβραμίδης, Σ. (Επ.). Εγκόλπιο Ασφάλειας και Διάσωσης. Αθήνα: Εκδόσεις Σταμούλη.
Γεωργούλα, Ζ. (2016). Θεόφιλος Ρόζενμπεργκ: Έγιναν γενναίες επιλογές αλλά δεν αρκούν. Η Εποχή. Ανασύρθηκε στις 9 Φεβρουαρίου 2016. <http://epohi.gr/theofilos-rozenberg-eginan-gennaies-epiloges-alla-den-arkoun/>
Ελληνική Στατιστική Αρχή (2016). Πνιγμοί στην Ελλάδα κατά τα έτη 1980-2013. [Αδημοσίευτα δεδομένα]. Αθήνα.
Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας (2008). Ατυχήματα που προκλήθηκαν από ταχύπλοα σκάφη και άλλα θαλάσσια μέσα αναψυχής. Αθήνα: Αυτοέκδοση.

Στάθης Αβραμίδης, PhD, Υπάλληλος ΚΕΕΛΠΝΟ, Διευθυντής Αθλητικής Ναυαγοσωστικής, ΕΟΥΔΑ
Σταύρος Πατρινός, Βιοστατιστικός, ΚΕΕΛΠΝΟ

http://www2.keelpno.gr/

------------------------------
Οι αναρτήσεις που γίνονται από το διαδίκτυο τα κείμενα και οι φωτογραφίες πάντα με την αναφορά της πηγής , θεωρώ ότι είναι δημόσια. Αν υπάρχουν δικαιώματα παρακαλώ ενημερώστε με για την αφαίρεση τους. Αναρτήσεις η αναδημοσιεύσεις, από άλλες πηγές που αναρτώνται σε αυτό το blog εκφράζουν αυτούς που τα υπογραφούν. Σχόλια που δημοσιεύονται σε αυτό το blog εκφράζουν αυτούς που τα γράφουν.

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

ΠΡΙΓΚΙΠΑΤΟ ΤΟΥ ΔΗΛΕΣΙ